Voorbehouden en risicovolle handelingen

Als zzp’er in de zorg voer je allerlei handelingen uit bij patiënten/cliënten. Sommige van die handelingen brengen risico’s met zich mee; daarom zijn er duidelijke regels voor bepaalde medische handelingen. Deze zijn vastgelegd in de Wet BIG. In dit artikel vertellen we onder meer uit wat voorbehouden en risicovolle handelingen zijn, welke verantwoordelijkheden je hebt en hoe je hiermee omgaat als zelfstandig zorgprofessional.

Voorbehouden handelingen

Het woord voorbehouden zegt het eigenlijk al; een voorbehouden handeling is voorbehouden aan een bepaalde beroepsgroep en hun bijbehorende deskundigheid. Zo mag een tandarts hechten na het trekken van een kies. Maar hij/zij mag niet hechten na een bevalling.

Een ‘voorbehouden beroepsbeoefenaar’ mag jou als zzp’er, via delegatie/uitvoeringsverzoek, opdracht geven om een bepaalde voorbehouden handeling te verrichten. Dit mag vanzelfsprekend alleen als je bevoegd en bekwaam bent in het uitvoeren van die handeling. Zorg dat je de opdracht goed begrijpt, de mogelijkheid hebt om te overleggen bij twijfel/vragen en weet wie de eindverantwoordelijke is.

Voorbehouden handelingen staan beschreven in de Wet BIG (beroepen in de individuele gezondheidszorg). Klik hier voor een overzicht van alle voorbehouden handelingen en welke beroepsgroep(en) deze mag/mogen uitvoeren.

Risicovolle handelingen

Risicovolle handelingen zijn medische procedures die risico’s voor de patiënt/cliënt met zich meebrengen als ze niet juist worden uitgevoerd; er kan gezondheidsschade ontstaan bij onzorgvuldig of onbekwaam medisch ingrijpen.

Er zijn 14 risicovolle handelingen die alleen door deskundig en bekwaam zorgprofessionals mogen worden uitgevoerd. Deze risicovolle handelingen zijn ook voorbehouden handelingen.

Een voorbeeld

Niet álle risicovolle handelingen zijn voorbehouden handelingen. De Wet BIG zegt bijvoorbeeld dat het inbrengen van een infuus een voorbehouden handeling is. Dat mag dus alleen worden gedaan door de beroepsgroep die daarvoor is aangewezen door de Wet BIG.
Het verwisselen van de infuuszak is geen voorbehouden handeling (dus niet voorbehouden aan een bepaalde beroepsgroep). Het is echter wél een risicovolle handeling; het is noodzakelijk dat degene die de infuuszak verwisselt weet wat hij of zij doet. De zorgverlener moet daarom bekwaam, deskundig en zorgvuldig zijn.

De wet BIG bepaalt dus wie de handeling mag uitvoeren. Je moet de juiste vooropleiding hebben, je moet bevoegd zijn (opdracht hebben) om te handelen en je moet over de juiste vaardigheden en kennis beschikken.

Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid

Als zorg-zzp’er ben je zelf verantwoordelijk voor wat je doet. Gaat er iets mis? Dan kun je aansprakelijk worden gesteld. Zeker bij risicovolle of voorbehouden handelingen is dat belangrijk om te beseffen. Zorg dus dat je altijd kunt aantonen dat je bevoegd en bekwaam bent. Werk bovendien altijd via de geldende richtlijnen en leg alles wat je doet goed vast in het zorg/patiëntendossier.

Voordat je een handeling uitvoert moet je zeker zijn dat de patiënt/cliënt snapt wat je gaat doen en daarmee instemt. Ook dit leg je goed vast in het zorgdossier. Ook de handeling zelf en de manier waarop die is verlopen, moeten daarin terugkomen. Duidelijke verslaglegging beschermt jou én de cliënt.

Bevoegd en bekwaam – scholing is essentieel

‘Bevoegd’ ben je op basis van je diploma. ‘Bekwaam zijn’ is eigenlijk een momentopname; ‘bekwaam blijven’ vraagt om actie. Kennis en kunde verkrijg je niet alleen door handelingen vaker uit te voeren, maar ook door bij- en nascholingen te volgen. Wil je je kennis opfrissen of specifieke handelingen oefenen? Dan is Zorgscholing een goede partner. Zij biedt geaccrediteerde e-learnings aan over onder andere voorbehouden en risicovolle handelingen. Je kunt ook kiezen voor losse modules/e-learnings.

Daarnaast organiseert Zorgscholing ‘Praktijkdagen voorbehouden en risicovolle handelingen‘. Tijdens zo’n praktijkdag kun je jouw vaardigheden oefenen én laten toetsen. Denk aan handelingen zoals injecteren, wondzorg of katheteriseren. Je oefent onder begeleiding van ervaren docenten en krijgt direct feedback. Ideaal als je je bekwaamheid wilt aantonen of gewoon extra zeker wilt zijn van je vaardigheden.

Werk veilig en professioneel

Het verrichten van (gedelegeerde) voorbehouden en risicovolle handelingen zijn dus niet zonder risico. Jij hebt als zzp’er een belangrijke taak: je moet weten wat je doet, waarom je het doet en of je het mág doen. Werk je binnen je grenzen? Dan bied je veilige, verantwoorde zorg en bouw je aan je professionele reputatie.

Heb je nog vragen? Neem dan contact op met onze klantenservice.